Ontheemd, op de vlucht, in een vreemd land, ver van thuis

'Open Huis' is tweeledig: het is enerzijds symbolisch een schuilplaats voor ontheemden; thuiskomen na een lange reis. Anderzijds staat het symbool voor onze eigen relatie met de vluchtelingenproblematiek en de wereld, die via de televisie onze woonkamer binnenkomt.

De gedachte om het Belgenmonument te plaatsen in een breder perspectief, als monument voor ontheemden, vinden wij essentieel. Het houdt de herinnering levend en tegelijk actueel. Het Mijmerpad als metafoor voor de reis verbindt het monument met zijn omgeving. Open Huis vormt een rustpunt langs deze route. Het geeft beschutting, nodigt uit, maar werkt ook vervreemdend. De vervreemding en tweeledigheid symboliseert de manier waarop tegen de vluchtelingenproblematiek wordt aangekeken. Met empathie, maar ook behoudend en vaak met een zekere afstand.

Locatie

Het Belgenmonument vormt met het landschap een klassieke en krachtige compositie. Wij kiezen ervoor daar niets aan toe te voegen, maar situeren Open Huis op gepaste afstand aan het einde van de open strook door het bos richting de Stichtse Rotonde. Hier verschijnt het silhouet van een archetypisch huisje langs het Mijmerpad. Het huisje oogt klein en vriendelijk, rook komt uit de schoorsteen en de deur geeft toegang tot de schuilplaats.

Vanaf de Stichtse rotonde is Open Huis goed zichtbaar, stoer aan de rand van het bos, bovenop de heuvel, kijkt het over het landschap uit. De haard en de televisie lichten het interieur op en samen met de open gevel geeft het een surrealistisch ervaring. Open Huis draagt bij aan de herkenbaarheid van de plek, maakt nieuwsgierig en werkt uitnodigend. Het voegt een laag toe aan het Belgenmonument en het Mijmerpad en vormt samen een nieuw verhaal.

Interieur

De deur geeft toegang tot een gang, betonnen fotolijstjes aan de muur vertellen het verhaal van de grote oorlog en de geschiedenis van het Belgenmonument. Binnen brand de haard en nodigt de bank uit om plaats te nemen. Alles is uitgevoerd in schoonbeton, het lijkt warm en zacht, maar voelt hard en koud. Deze tegenstellingen versterken het bewustzijn en vormen de essentie van Open Huis. Het lijkt vertrouwd, maar dat is het niet. Het ontbreken van een warme, vertrouwde plek laat de bezoeker ervaren wat het is om ontheemd te zijn. Het ontbreken van de gevel laat de koude toe en plaatst de bezoeker midden in de wereld, zichtbaar voor iedereen. Centraal in de ruimte staat een televisie die beelden vertoond van de geschiedenis van het Belgenmonument, maar ook de vluchtelingen op de middellandse zee laat zien, afgewisseld met de schoonheid van de natuur en de omgeving. De vluchteling en de passant worden zo voor even samengebracht.

Materiaal

Open Huis is opgetrokken uit baksteen, roodbruin, krachtig en robuust. Het dak is gedekt met vlakke keramische pannen in de kleur van het metselwerk. De entreedeur is koperkleurig en lijkt centraal in de symmetrische gevel geplaatst, maar bij benadering verandert het perspectief, de deur ligt in een schuin terug liggend metselwerk vlak. Het interieur is volledig van beton, met verschillende afwerkingen wat inspeelt op het gevoel van materialiteit en tastzin. Het lijkt zacht en glad, maar voelt hard en koel. De ruimte loopt naar buiten uit, waardoor de kamer groter is dan de voorkant doet vermoeden.

Om de gevoelige locatie, vrij in de natuur, zoveel mogelijk te ontzien stellen we voor Open Huis uit te voeren in geprefabriceerde elementen, die met een mobiele kraan vanaf de weg geplaatst kunnen worden.

Jurering

Het Amersfoortse architecten- en ontwerpbureau Lab-S heeft het met zijn inzending Open Huis tot de beste zeven ontwerpen geschopt in de Ontwerpwedstrijd Belgenmonument Amersfoort. FASadE schreef de ontwerpwedstrijd begin 2016 uit voor Nederlandse en Vlaamse architecten, ontwerpers en kunstenaars. De opdracht aan hen was een eigentijds ruimtelijk object - een paviljoen, een folly of een land art - te ontwerpen in de omgeving van het Belgenmonument. In totaal kwamen 133 inzendingen binnen. Het ontwerp van Lab-S eindigde op een shortlist van zeven potentiële kanshebbers.

Projectteam:

Sjoerd Schaapveld

Jarno van Essen

Nanine Werrie

• Datum : 29-10-2016
• Klant : FASadE
• Status : Ontwerp
• Locatie : Amersfoort